Dankzij eindexamenleerlingen van onze school is de stad Utrecht 42 struikelstenen rijker. Dit zijn goudkleurige stenen met daarop de namen van tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen Joden. Lopend door de stad ‘struikel’ je als het ware met je hoofd én hart over deze stenen. Zodat de slachtoffers van het naziregime voor altijd herdacht zullen worden.

Vorig schooljaar heeft een groep eindexamenleerlingen van havo 5 voor haar profielwerkstuk (pws) onderzoek gedaan naar joodse inwoners van de Domstad tijdens WOII. De scholieren kozen een familie uit die gedeporteerd werd en in een van de vernietigingskampen van nazi-Duitsland vermoord is. De Bonifanten deden onderzoek naar wat er precies met deze familie gebeurd is. Sommige leerlingen kwamen zelfs in contact met de nabestaanden.

Lien van Rossem was een van hen. Zij dook allerlei archieven in en ontrafelde de geschiedenis van een joods gezin bij haar in de Mauritsstraat: Sigmund Louis Simons Cohen, zijn vrouw Elisabeth Simons Cohen-Alter en hun twee kinderen Rudolph Paul en Hélène Judith. “Het echtpaar is in de oorlog verraden door iemand die hen zou helpen vluchten naar Engeland”, vertelt Lien, “maar deze persoon heeft ze toen overgeleverd aan de Duitsers. Vervolgens zijn ze naar kamp Westerbork gedeporteerd en vandaar naar vernietigingskamp Auschwitz in Polen. Beiden zijn daar rond 30 september 1942 vermoord. Sigmund werd 52 jaar en Elisabeth 43 jaar.”

“De kinderen van het echtpaar, Rudolph Paul en Hélène Judith, hebben de oorlog gelukkig wel overleefd en uiteindelijk heb ik drie kleindochters weten op te sporen die mij nog meer konden vertellen over hun grootouders. Dat was een bijzonder moment”, herinnert Lien zich. “Ik had via de site van het Joods Monument een mailadres gevonden van een kleindochter, maar nooit verwacht iets van haar te horen. Zij was immers al over de zeventig jaar en woonde in Israël. Nog geen twee dagen na mijn mail kreeg ik al een mail van haar terug! Een ontzettend aardige en lieve vrouw, zij gaf me belangrijke, nieuwe informatie die ik kon verwerken in mijn pws. Via haar leerde ik ook de twee andere kleindochters kennen.”

De groep leerlingen heeft vorig jaar niet alleen research naar joodse stadsgenoten gedaan, maar ook een crowdfundingsactie opgezet om het geld voor de struikelstenen bij elkaar te krijgen. Met succes. Er is 4700 euro ingezameld en met dat bedrag werden afgelopen zondag 6 oktober 42 gedenkstenen geplaatst door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig.

Hij is verantwoordelijk voor het fenomeen Stolpersteine, ofwel struikelstenen. Deze worden aangebracht op het trottoir van de voormalige woonhuizen. Door heel Europa liggen de stenen (van 10 bij 10 centimeter), als monument voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Utrecht had al 21 struikelstenen, maar dankzij het Boni zijn dat er nu 63, maar liefst tweederde meer.

Burgemeester van Utrecht

De Utrechtse burgmeester, Jan van Zanen, was er 6 oktober bij tijdens de steenlegging in de Mauritsstraat ter nagedachtenis van Sigmund en Elisabeth Simons Cohen. In het bijzijn van twee van hun drie kleindochters en twee achterkleinkinderen, leerlingen, docenten, rector van het Boni en straat- en buurtgenoten sprak hij mooie woorden. “Sigmund en Elisabeth zijn twee van de 1200 Joodse Utrechters die tijdens de oorlog omkwamen. Twee van de in totaal zes miljoen Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord zijn. Nog steeds niet te bevatten…Zes miljoen mensen die nooit meer naar huis terugkeerden. Mensen die worden gemist. Mensen die blijvend worden herinnerd, onder andere met de Stolpersteine.”

Over de eindexamenleerlingen van het Boni sprak Van Zanen zijn waardering uit. “Jullie doken samen de archieven in. Jullie deden onderzoek naar deze joodse gezinnen. Jullie kwamen in aanraking met transportlijsten. Mensen kregen een naam. Mensen kregen een gezicht. En daarmee kwam de geschiedenis voor jullie heel dichtbij. Werd de geschiedenis tastbaar. Jullie werkten hun levensverhalen uit, in werkstukken. Brachten daarmee hun verhalen tot leven. Bijzonder dat jullie dit deden. Dank daarvoor.”

Lien, die nu op de Pabo studeert, fietst iedere dag door haar straat  langs de voormalige woning van de familie Simons Cohen waar, in de stoep gemetseld, nu twee blinkende struikelstenen liggen. “Dan denk ik even aan Sigmund en Elisabeth die daar tijdens de oorlog woonden en die zo veel ellende hebben meegemaakt.”